"Zorg dat je in balans komt." Hoe goed bedoeld advies je niet verder helpt.

“Zorg dat je in balans komt.” Het is een advies dat veel mensen met langdurige gezondheidsklachten regelmatig krijgen. Goed bedoeld, vaak terecht — maar uit ervaring weet ik: dat advies voelt vaak ook behoorlijk onbereikbaar. Want als je last hebt van langdurige klachten is het vaak onduidelijkheid hoe je lichaam zich ‘vandaag weer gaat ‘gedragen’’.

Balans is iets wat mooi klinkt, maar ook iets dat zo onvoorspelbaar en willekeurig is voor mensen die last hebben langdurige gezondheidsklachten.

Hoe leg je in woorden uit wat je lichaam uitschreeuwt? Je kunt overprikkeld worden zonder drukke menigte, zonder harde lichten of geluiden. Je kunt stil op de bank zitten en alsnog voelen hoe je hele systeem schreeuwt: te veel.

Veel mensen herkennen het vast wel: Dat moment waarop zelfs je ademhaling of hartslag teveel geluid maken om echt tot rust te komen. Het moment dat zelfs liggen in een donkere ruimte eigenlijk te veel is. Het gevoel dat je overreden werd door vrachtwagens, naalden die prikken in elk lichaamsdeel, een storm waait in je hoofd dat tegelijkertijd vol gepropt zit met dikke watten, en ondertussen voelt het alsof je aan het verdrinken bent in een grote draaiende massa die je adem ontneemt en je een enorm gevoel van zwaarte geeft.

En dát terwijl je zo rustig aan gedaan hebt.

Vaak kunnen we niet uitleggen hoe we ons voelen, en als we het al woorden kunnen geven is het ervaren ervan toch nét even iets anders dan dat wat binnenkomt als iemand je al echt probeert te begrijpen.

Zo vaak dat goed bedoelde advies over balans ..

Voor mensen die leven met een chronische ziekte of langdurige klachten is balans geen kwestie van een paar rustmomenten inplannen of een nachtje goed slapen. Het gaat veel verder van dat. Een lichaam dat al lange tijd ziek is, voelt vaak niet meer vertrouwd of voorspelbaar. Klachten zijn voortdurend aanwezig, en dat maakt het verleidelijk om vooral vanuit je hoofd te leven — rationeel, oplossingsgericht, en los van je lijf.

En dat is begrijpelijk. We zijn als mens geneigd om weg te gaan van wat onprettig of onveilig voelt, het is menselijk, ons natuurlijk instinct, al vanaf de mens bestaat.

In mijn werk als psycholoog én vanuit mijn eigen ervaring weet ik hoe complex het proces van balans vinden is. Balans vraagt veel méér dan wilskracht of discipline. Het vraagt veel meer dan ‘even rust nemen’. Het vraagt om een andere manier van omgaan met je lichaam — juist als dat lichaam niet meer vanzelfsprekend voelt.

De zoektocht naar balans is een hele ingewikkelde, waar (helaas) niet meteen een kant en klare oplossing voor is. Toch ik wil graag mijn twee belangrijkste inzichten met je delen. Omdat ik je gun dat je verlichting gaat vinden op de moeilijke momenten. Twee inzichten wil ik met je delen, die mijzelf veel rust hebben gebracht — en die ik ook keer op keer zie werken bij mijn cliënten.

Jezelf op 1 zetten

Balans begint met een keuze: jij mag op 1. Je lichaam, je grenzen, je gezondheid — ook als dat betekent dat je 'nee' moet zeggen of dingen moet laten die je eigenlijk wílt kunnen.

Dat is niet makkelijk. We hebben vaak honderd redenen om toch door te gaan. Maar echte balans vraagt dat je luistert, juist als het niet uitkomt. Het vraagt dat je jezelf gunt om te stoppen, of om juist wél te bewegen — afhankelijk van wat je nodig hebt.

Dat klinkt groots. Maar het kan eigenlijk heel klein. Elke keer dat jij kiest voor het luisteren naar je lichaam en daarnaar handelen — kies je voor jezelf én kies je voor het opnieuw verbinden met je lichaam.

Jij moet beslissen dat je wil gaan kiezen voor jezelf en dat je wil gaan luisteren naar je lichaam. Niet omdat je zwak bent, maar omdat je lichaam helder communiceert: zo niet verder. Jij mag op 1. Niet later, maar nu.

En ja, dat vraagt oefening. En soms moedige keuzes.

Weer leren voelen

Jezelf op 1 zetten vraagt iets moeilijks: opnieuw leren voelen. Niet alleen plannen maken met je hoofd, maar écht in contact komen met je lichaam. Balans bereik je niet met je hoofd alleen. Je kunt de mooiste schema’s maken waarin je rust en activiteit afwisselt, van de fysiotherapeut of van jezelf — geloof me, ik heb ze ook gemaakt. Verstandig, uiterst gedisciplineerd ging ik hiermee aan de slag. Maar zonder contact met je lijf blijven het regels op papier.

Wat miste? Voelen, in contact staan met je lichaam en wat het nodig heeft. En dit voelen.. dat is heel moeilijk als je veel pijn hebt, constant moe of overprikkeld bent.

Toch is het wél mogelijk. Er zijn allerlei oefeningen die je kunnen helpen — maar de kern is altijd hetzelfde: het vraagt tijd, oefening en zachtheid. Het vraagt om mildheid naar jezelf en hernieuwde nieuwsgierigheid naar je lichaam. Neem ruimte om bij je lichaam te zijn. Voel af en toe bewust je ademhaling, check even bij jezelf in. En stel jezelf die ene vraag: Wat heb ik nu nodig? Wat zou me op dit moment een beetje rust geven?

En de belangrijkste les die ik zelf heb geleerd?

Balans is geen einddoel, het is geen eindpunt. Het is een dagelijkse beoefening. Het is (helaas) niet iets wat je kunt bereiken door alles ‘goed’ te doen, het is niet iets dat je kunt afvinken en daarna weer verder kan gaan. Het is iets waarmee je elke dag weer opnieuw moet afstemmen. En dat afstemmen kun je alleen doen door elke dag opnieuw te voelen en opnieuw te beslissen dat jij jezelf prioriteit geeft.

Het gaat niet om perfectie. Perfectie zit in je hoofd. Oefening zit in je lichaam. En precies dáár, in dat oefenen, ligt de weg naar meer rust, vertrouwen en verbinding met jezelf.

Deze week sprak ik iemand die ogenschijnlijk sterk in het leven stond. Hij deelde een prachtig gedicht met me, waarin stond: “Het vergt soms meer moed om iets níét te doen, dan om het wél te doen.” En dat raakte me.

Want soms begint echte kracht… met stil durven staan.

Rust is geen luxe. Het is overleven in een wereld die blijft duwen terwijl jij probeert te blijven staan.

Je doet het goed. Ook als je vandaag alleen maar ademt.

Evelien

Psycholoog, NIP geregistreerd.

Wil je graag meer weten of mij of mijn verhaal of wil je zelf aan de slag met het hervinden van je balans en geluk? Voel je vrij contact met me op te nemen!

Sinds kort is Chronisch Gelukkig ook te vinden op Facebook en Instagram – volg de pagina’s voor nieuwe inzichten, tips en herkenning.